Όλοι μας λιγότερο ή περισσότερο ο καθένας γνωρίζουμε την εποποιία του ελληνικού στρατού στην Πίνδο στον αγώνα υπεράσπισης της πατρίδας μας εναντίον των ιταλικών στρατευμάτων τον χειμώνα του 1940.
Πέρα όμως από τον ελληνικό στρατό, σημαντική συνεισφορά στην άμυνα της χώρας συνέβαλε και το ένδοξο ελληνικό ναυτικό και κυρίως τα υποβρύχια μας τα οποία κατάφεραν να επιφέρουν σημαντικά πλήγματα στον ξένο εισβολέα. Την περίοδο έναρξης του πολέμου το ελληνικό πολεμικό ναυτικό διέθετε 6 υποβρύχια τα όποια ήταν γερασμένης τεχνολογίας και σίγουρα ήταν σε αρκετά μειονεκτική θέση να αντιμετωπίσουν τα υπεράριθμα και σύγχρονα υποβρύχια των Ιταλών. Παρόλα αυτά τα πληρώματα των υποβρυχίων μας είχαν αρκετά υψηλό ηθικό και από την πρώτη στιγμή δήλωσαν έτοιμα προς προάσπιση του πατρίου εδάφους.
Το θρυλικό υποβρύχιο «Παπανικολής» με κυβερνήτη τον πλωτάρχη, Μιλτιάδη Ιατρίδη, εκτέλεσε συνολικά 5 περιπολίες κατά των ελληνοϊταλικό πόλεμο. Κατάφερε να βυθίσει το Ιταλικό οπλιταγωγό «Firence» και το ιταλικό ιστιοφόρο «Antonietta» στις 22 Δεκεμβρίου του 1940. Παρότι δέχτηκε από τα Ιταλικά αντιτορπιλικά που τα συνόδευαν αρκετές βόμβες βυθού κατάφερε να επιβιώσει με την βοήθεια και του Προστάτη των Ναυτικών μας, Αγίου Νικολάου. Μια ακόμη αξιόλογη επιτυχία ήταν η βύθιση του ιταλικού ατμόπλοιου «Quinto» στις 31 Δεκεμβρίου του 1940 από το υποβρύχιο «Κατσώνης» με κυβερνήτη τον επίσης αξιόλογο αξιωματικό, Αθανάσιο Σπανίδη, χρησιμοποιώντας τα πυροβόλα του πλοίου καταφέρνοντας να διαφύγει.
Δυστυχώς την ίδια τύχη δεν είχε το ηρωικό υποβρύχιο «Πρωτεύς» το οποίο στις 29 Δεκεμβρίου εντόπισε εχθρική νηοπομπή αποτελούμενη από τα Ιταλικά μεταγωγικά πλοία «Sardegna Italia» και «Piemonte» τα οποία συνοδεύονταν από το ιταλικό τορπιλοβόλο «Antares». Το υποβρύχιο μας κινήθηκε εναντίον της εχθρικής νηοπομπής πετυχαίνοντας να βυθίσει το οπλιταγωγό «Sardegna». Δυστυχώς όμως εντοπίστηκε από το ιταλικό τορπιλοβόλο εμβολίστηκε και βυθίστηκε. Η βύθιση του πλοίου μας έγινε γνωστή στην Ελλάδα στις 10 Ιανουαρίου του 1941 έπειτα από σχετική ανακοίνωση του ιταλικού ραδιοφωνικού σταθμού.
Θα χρειάζονταν σίγουρα τόμοι ολόκληροι για να περιγράψουμε με λεπτομέρειες την δράση των υποβρυχίων μας στον πόλεμο του 1940. Το παρών άρθρο είναι ένας ελάχιστος φόρος τιμής στους ήρωες ναυτικούς μας που πριν 73 χρόνια τέτοιες ημέρες έδιναν τα πάντα ώστε να προσφέρουν σε εμάς το ιερό αγαθό της ελευθερίας.